Sociale cohesie in een wijk draagt bij aan de gezondheid en het welzijn van de bewoners. “In nieuwbouwbuurten is die samenhang er vaak nog niet en dan liggen eenzaamheid en onrust op de loer. Dat risico verklein je door de eerste jaren extra aandacht te besteden aan de verbinding tussen bewoners,” stelt Martin Chaigneau, adviseur gezonde leefomgeving bij de Gemeente Utrecht. In de workshop Co-shaping future cities: naar een gezonde leefomgeving (Utrecht Science Week) deelt hij zijn ervaringen uit de pilot ‘Wij(k) bouwen’.

“Je kunt sociale cohesie meenemen in het ontwerp van een nieuwbouwwijk, maar het is niet klaar als de huizen er staan,” legt Chaigneau uit. “Minstens zo belangrijk is het moment waarop de bewoners de wijk in stappen. Ze kennen over het algemeen niemand en er zijn nog weinig voorzieningen. Door de eerste jaren het onderlinge contact en gezamenlijke activiteiten te stimuleren, creëer je een prettig leefbare wijk en voorkom je (veiligheids)problemen in een later stadium.”

Wij(k) bouwen

“Het belang van deze sociale aspecten voor de gezondheid van mensen dringt steeds meer tot ons door, maar we weten onvoldoende welke maatregelen wel en niet werken,” aldus Chaigneau. “Daarom startten wij in 2020 de pilot ‘Wij(k) bouwen’ in de wijk Leeuwesteyn in Leidsche Rijn. We brachten alle betrokken partijen bij elkaar, van jeugdwerk tot sportpartijen, en formuleerden een aantal randvoorwaarden. Iedereen moet bereid zijn over de grenzen van zijn eigen organisatie heen te kijken, de ideeën en meewerkkracht van bewoners staan centraal en de betrokken organisaties verbinden en faciliteren hen daarin.”

Van moestuin tot buurtapp

“Na vier maanden van kennismaking met buurtbewoners en alle betrokken partijen organiseerden wij een bewonersavond. De centrale vraag: Wat helpt jullie om meer in contact te komen met je buren? Daar rolden legio suggesties uit: van moestuinen, buurthuisactiviteiten tot een buurtapp. Samen met de bewoners zijn we vervolgens aan de slag gegaan om de ideeën tot uitvoer te brengen,” vervolgt Chaigneau.

Succesvol buurtfeest

Een mooi voorbeeld van één van de projecten die voortkwamen uit de bewonersavond is het buurtfeest Leeuwefesteyn. Chaigneau: “Diverse bewoners wilde dit graag organiseren om hun buurtgenoten beter te leren kennen. Ze gingen zelf aan de slag met behulp van ondersteuning vanuit Wij(k)Bouwen. Jongerenwerk hielp bijvoorbeeld met een cultuurworkshop en SportUtrecht gaf een workshop in het skatepark. Toen bleek dat de meubels voor de dag niet geleverd konden worden, hielp DOCK een alternatief te bedenken mét financiering. Aanjagen en belemmeringen wegnemen, dat is precies onze rol. En het resultaat? 300 buren die gezellig kennismaken.”

Preventieve aanpak

“Het effect van dit soort projecten is lastig te meten, maar we zien en horen dat het werkt. Het is goed voor de sfeer dat bewoners elkaar kennen en dat maakt het mogelijk elkaar te helpen waar nodig. Maar ook preventief werkt het. Door veelvuldig aanwezig te zijn in nieuwe buurten kunnen fricties in een vroeg stadium worden geïdentificeerd. Dit kan gaan over stereotype onderwerpen als parkeren, maar ook over individuele kinderen die tussen wal en schip vallen. Weten wat er speelt in de straatjes helpt om verdere escalatie te voorkomen.”

Meer weten over de aanpak in de pilot ‘Wij(k) Bouwen’? En nieuwsgierig naar de succesfactoren? Kom op 3 oktober 2022 naar de workshop Co-shaping future cities: naar een gezonde leefomgeving van het Institute for Preventive Health tijdens de Utrecht Science Week.