Stel, je stapt in een virtuele versie van je toekomstige wijk. Het lijkt zo echt dat je meteen de beste plek kunt aanwijzen voor een boom of bankje, en ziet of er genoeg licht in je huis valt. Onderzoekers van de TU Eindhoven maken het waar: in een ‘virtual immersive environment’ laten zij bewoners mee-ontwerpen voor een prettige en gezonde leefomgeving. Deelnemers aan de workshop Co-shaping future cities: naar een gezonde leefomgeving (Utrecht Science Week) krijgen een inkijkje. Hoe werkt het en wat levert het op?

COHESIVE staat voor: Codesigning healthy urban public spaces with the use of immersive environments. TU/e onderzoeker Suzan Evers licht dit toe: “Wij maken een virtuele kopie van de echte omgeving en plaatsen daar attributen in, van gebouwen tot bankjes. Met behulp van een VR bril stappen (toekomstige) bewoners in hun nieuwe leefomgeving, waar ze zelf kunnen aangeven welke attributen ze wensen en waar ze moeten staan voor een prettige en gezonde leefomgeving.”

Prettige en gezonde leefomgeving

“Jarenlang keken we bij het ontwerpen van steden vooral naar functionaliteiten, zoals bereikbaarheid,” vult projectleider Pauline van den Berg aan. “Nu is er ook aandacht voor een prettige en gezonde leefomgeving. Wat dat precies inhoudt, kunnen bewoners het beste zelf vertellen. Zij zijn tenslotte de gebruikers. Maar dan moeten we hen wel meer betrekken en minder vanuit beleid redeneren. Daarom ontwikkelen wij deze interactieve methode waarmee (toekomstige) bewoners concreet kunnen aangeven wat voor hen werkt. Dat is veel effectiever dan bij een 3d model of een maquette.”

Proeftuin Knoop XL

Evers: “Ons onderzoek duurt een jaar en het einddoel is om een methode en een tool te ontwikkelen waarmee bewoners zo interactief mogelijk worden betrokken om samen te ontwerpen. Maar eerst testen we onze aanpak in Knoop XL, een gebied rondom station Eindhoven dat opnieuw wordt ingericht. Hier gaan ze van 200 naar 15 duizend inwoners, een grootschalig plan waardoor de ruimte ingrijpend zal veranderen en dus een mooie proeftuin voor onze aanpak.”

Twee workshops met bewoners

Omdat Knoop XL zo’n groot en langdurig project is, zijn er diverse groepjes opgericht voor bewonersparticipatie. Met die mensen houden de onderzoekers twee workshops. In de eerste (voorjaar 2022) vroegen zij hen welke attributen in de openbare ruimte ze nodig hebben om gezond te leven. Groenvoorzieningen bleek heel belangrijk, evenals voldoende mogelijkheden voor mobiliteit en attributen die sociale cohesie stimuleren zoals bankjes, maar ook de hoogte van gebouwen, want dat bepaalt hoeveel licht er in de huizen valt.

In de tweede workshop (najaar 2022) onderzoeken ze met welke technische middelen ze bewoners kunnen betrekken, zoals een VR bril of apps. De TU/e trekt in het hele traject samen op met Wageningen University & Research (het ontwikkelen van de applicatie), de Universiteit Utrecht en UMC Utrecht (kennis over gezondheid).

Algemene richtlijnen

“Naast een methode en tools willen we ook algemene richtlijnen opstellen voor belangrijke kenmerken van de gebouwde omgeving. We weten bijvoorbeeld dat groen belangrijk is voor de luchtkwaliteit en voor ontspanning, maar wat stimuleert een positieve beleving van de omgeving en gezondheid nog meer in algemene zin?” Van den Berg en Evers gaan er graag over in gesprek met deelnemers aan de workshop.

Meer weten over de aanpak in het project COHESIVE? Kom op 3 oktober 2022 naar de workshop Co-shaping future cities: naar een gezonde leefomgeving van het Institute for Preventive Health tijdens de Utrecht Science Week.